Anadolu Üniversitesi İletişim Bilimleri Fakültesi'nde Araştırma Yöntemleri dersini alan 26 öğrenciyle birlikte bu yıl "dişe-tırnağa dokunan" bir iş yaptık ve "Yerel Gazete Okuma Alışkanlığı" üzerine bir anket uygulaması gerçekleştirdik. Toplam 71 sorudan oluşan ve Mayıs ayı içinde Eskişehir'in 16 ayrı mahallesinde, 447 kişiye uygulanan anketin sonuçları henüz değerlendirme aşamasında. Ancak ondan önce, anketin "en çok merak edilen" sorularından bazılarına ve özellikle ikisine yanıt vermek istiyorum: Eskişehir'in en çok okunan gazetesi hangisi ve en çok tanınan köşe yazarı kim?
ANKETİN KÜNYESİ
Soruyu yanıtlamadan önce ankete katılanların kimliklerini açıklamak yerinde olacak. Özetle ifade edilecek olursa ankete katılanların yüzde 56,4'ü erkek, yüzde 59,1'i evli, yüzde 41,9'u lise, yüzde 22,8'i ilkokul, yüzde 17,2'si üniversite, yüzde 15,7'si ortaokul ve yüzde 0,9'u lisans üstü mezunu. Yüzde 1,8'i ise yalnızca okur-yazar.
Katılımcıların yüzde 21,9'u esnaf ya da tüccar, yüzde 15,7'si ev kadını, yüzde 15,4'ü özel sektör çalışanı, yüzde 12,8'i emekli, yüzde 9,4'ü serbest meslek sahibi, yüzde 4,9'u kamu çalışanı ve yüzde 8,1'i de işsiz kişilerden oluşuyor.
Ankette ön plana çıkan en önemli sorulardan ilki "Eskişehir'de yaşanan olaylar hakkında daha çok nereden bilgi alıyorsunuz?" sorusu. Bu soruyu yanıtlayanlar daha çok gazetelerden (%41,2), televizyonlardan (%36) ve arkadaşlardan (%14) yanıtını veriyor.
Yerel gazeteleri hangi sıklıkta takip ettiklerine ilişkin soruya verilen yanıtlar da daha çok haftada 1-2 gün bu gazetelerin okunduğunu (%33) gösteriyor. Her gün düzenli okuduğunu söyleyenlerin oranı ise daha düşük (%17,5). Okuyamadığını ifade edenler de yüzde 10,8'lik bir kesimi oluşturuyor.
Eskişehir'in en çok okunduğu söylenen yerel gazetelerine gelince… Ankete katılanlara, "en sık okunan gazetelerin adları" soruldu ve alınan ilk üç gazetenin adı kodlandı. Bulgulara göre, katılımcıların yüzde 44,6'sı Sakarya gazetesini, yüzde 28,2'si İstikbal gazetesini, yüzde 12,2'si Anadolu gazetesini, yüzde 7,6'sı İki Eylül gazetesini okuduğunu ifade ediyor.
Ankete katılanların yüzde 49,5'i gazeteyi kendisinin aldığını, yüzde 45,2'si de başkasının satın aldığı gazeteyi okuduğunu söylüyor.
Okunan gazeteyi içerik açısından yeterli bulanların oranı yüzde 32,8. Yetersiz bulanların oranı ise yüzde 47,8. Diğerleri ise fikrinin olmadığını kaydediyor. Okunan gazeteyi sayfa düzenlemesi açısından yeterli bulduğunu söyleyenlerin oranı yüzde 31,6. Bulmayanların oranı ise daha yüksek (yüzde 48,2). Gazetede yayınlanan fotoğrafları yeterli bulanların oranı (yüzde 32,7) da, bulmayanlara göre (yüzde 51,1) daha düşük seviyede…
Gazete okurlarından bir de "okudukları gazeteye duydukları güven" için not vermelerini istedik. Genel olarak notların "iyi" sayılabileceğini söylemek mümkün. 5 ve üzeri not verenlerin oranı yüzde 76,8.
EN ÇOK TANINAN KÖŞE YAZARI KİM?
Ankette yer alan bir çok soru arasında, bir de "Okuduğunuz bir yerel gazetenin çoğunlukla takip ettiğiniz bir ya da daha fazla köşe yazarı var mı? Varsa adları neler?" sorusu açık uçlu olarak soruldu. Böylece katılımcıların yazarın adını tam olarak bilip bilmedikleri de öğrenilmek istendi. Alınan yanıtlar şaşırtıcı sayılabilir. Çünkü bu soruya verilen yanıtların oranı bir hayli düşük.
Toplam 447 katılımcıdan bu açık uçlu soruya yanıt verenlerin sayısı yalnızca 49 ve bu kişilerden alınan yanıt sayısı da toplam 96. Başka bir deyişle ankete katılanların yüzde 89'u en azından bir köşe yazarını dahi takip etmediğini ya da adını hatırlayamadığını ifade ediyor. Yanıt verenlerden 5'i ise bu soruya "yerel gazetelerde gerçek, kaliteli ya da bilgili yorumcu yok" şeklinde karşılık veriyor.
Yanıt vermeyenler ise genellikle "yok", "takip etmiyorum", "ilgimi çekmiyor", "isimlere dikkat etmiyorum", "bilmiyorum", "hatırlamıyorum", "köşe yazılarını sevmiyorum" gibi gerekçeler sunuyor. Dolayısıyla, Eskişehirli köşe yazarlarının tanınmama ya da hatırlanmama durumunun oldukça anlamlı olduğu ortaya çıkıyor. Verilen kimi yanıtlara da ayrıca dikkat etmek gerekiyor.
Yanıt verenlerin 11'i Sakarya gazetesi köşe yazarı Önder Baloğlu'nu takip ettiğini söylüyor. Dolayısıyla Eskişehir'in en çok adı bilinen ve hatırlanan köşe yazarının Baloğlu olduğu anlaşılıyor. Ardından 8 kişi tarafından İki Eylül gazetesinde yazan Ömer Duru'nun adı veriliyor. Sakarya gazetesi yazarı Engin Bayrı'nın adı ise 5 kişi tarafından söyleniyor. Aynı gazetede Ankara'dan yazılar yazan Özden Alpdağ da 5 kişi tarafından tanınıyor. Ardından dörder kişi Ali Baş, Gönül Öktem, Rıdvan Karluk, Gürcan Banger, Nejat Çelik ve Burak Türkmen'in adlarını veriyor. Murat Taşkın ise adı üç kez anılan yazar oluyor.
Verilen diğer isimlere gelince… İkişer kez Şener Yılmaz, Şükrü Öztürk, Rafet Akyalçın, Ali Naki, Tarık Erden; birer kez de İnal Cem Aşkun, Rahmi Emeç, Hakkı Sağlam, Zafer Temoçin, Nadir Yaz, İsa Akgül, İbrahim Gerede, Muammer Kaya, Erdinç Özkan, Gencer Aytüre, Arif Duru, Ali Akyüz, Orhan Ilgaz, Zehra Çam, Didem Erşan, Devrim Kırılmaz ve Süha Bozkurt…
Bazıları haberci ve bazıları çok seyrek köşe yazıları yazan bu isimlerin dışında, "Sakarya gazetesindeki ikinci sayfa" şeklinde açıklamada bulunan iki yanıta da rastlanıyor. Gazetedeki "Eskişehir Günlüğü" başlıklı bu köşede bir yazar adı yer almıyor.
Ayrıca, Anadolu Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Engin Ataç'ı "fırsat buldukça" okuduğunu söyleyen bir kişi de bulunuyor. Ayrıca yaygın gazetelerin yazarlarının adlarını veren iki kişi bulunuyor. Bir kişi "köşe yazılarının hepsini okuduğunu", bir kişi "ekonomi konusundaki yazarları takip ettiğini", bir kişi "spor yazarlarını okuduğunu" söylüyor.
Sonuç olarak en çok merak edilen soruları ile "yerel gazete okunurluğu araştırması"nın bulguları bu şekilde… Diğer sorulara ve ayrıntılarına ise daha sonra değinmeye devam edeceğim.
----------------------------------
Bu araştırmanın tam metni şu hakemli dergide yayımlanmıştır:
Yüksel, E., “Eskişehir Ölçeğinde Yerel Gazete Okuma Alışkanlığı ve Okur Beklentileri Üzerine Bir Alan Araştırması”, Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi Selçuk İletişim 4 (3), 29-50, (2006).
Yüksel, E., “Eskişehir Ölçeğinde Yerel Gazete Okuma Alışkanlığı ve Okur Beklentileri Üzerine Bir Alan Araştırması”, Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi Selçuk İletişim 4 (3), 29-50, (2006).
------------------------------
ESKİŞEHİR'İN EN ÇOK OKUNAN YEREL GAZETESİ VE KÖŞE YAZARI
23.07.2005
23.07.2005
http://www.dorduncukuvvetmedya.com/article.php?sid=4864
Sakarya, 31 Temmuz 2005,
s.8 (I)
Sakarya, 2 Ağustos 2005,
s.9 (II)