Bir yerel gazeteden okurların beklentisi nelerdir? Geçtiğimiz dört ayrı yazıda kimi yönleri ile bu sorunun da yanıtını vermeye çalıştım. Ancak bu yazıda, doğrudan bu konuya ilişkin soruların yanıtlarına yer vereceğim. Ancak genel hatları ile okur daha fazla haber, daha doğru bilgi, daha fazla kültür-sanat haberi, daha fazla ulusal haber, daha fazla şehir haberi, daha fazla sayfa, daha güzel sayfa düzeni ve daha güzel fotoğraf istiyor. İstemediklerine gelince: Daha fazla bulmaca, at yarışı ya da magazin...
Eskişehir'de uyguladığımız "Yerel Gazete Okuma Alışkanlığı Araştırması"nın "yerel gazeteden beklentilere ilişkin" bölümünde; daha önce yerel gazetelerin yazı işleri müdürleri ve diğer yöneticileri ile yaptığımız görüşmelerden ortaya çıkan kimi ifadeleri, bunlara kimi yenilerini de ekleyerek Eskişehirlilere sorduk. Biri açık uçlu olmak üzere katılımcılara 19 ayrı ifade sunduk ve "yerel bir gazeteden beklentilere ilişkin ifadeler arasında, sizin için geçerli olanlara sıfırdan 10'a kadar bir not verecek olsanız, ne ölçüde katıldığınız konusunda nasıl bir not verirsiniz?" sorusunu yönelttik. Ankete katılanlardan, sorulan ifadeler arasında tamamen katıldıklarına 10; hiç katılmadıklarına ise sıfır notunu vermelerini istedik. Bu iki değer arasında verilen notlarla da bir değerlendirmeye gitmeye çalıştık. İşte sonuçlar…
DAHA FAZLA HABER
"Daha fazla yerel haber yayınlayabilirler" ifadesi hakkında toplam 422 kişi not verdi. Verilen notların ortalaması 7,46 olurken, "ağırlıklı olarak verilen not" anlamındaki ortanca değer 9 olarak hesaplandı. Bu ifadeye not verenlerin yarıya yakını (yüzde 44,8), bu görüşe "tamamen katıldığını" söyledi. Az bir kısmı (yüzde 6,2) "hiç katılmadığını" belirtti. Ortalama ve ortanca değerlerin yüksek çıkması, daha önce yayınlanan anket bulgularıyla paralel bir şekilde, bir kez daha Eskişehirliler'in "haber talebini" ortaya koydu.
DAHA DOĞRU BİLGİ
420 kişinin not verdiği "Daha doğru bilgi verebilirler" ifadesi, yanıt verenlerin yarıya yakınından (yüzde 47,1) tam puan (10) aldı. Ortalama değer 7,66; ortanca değer ise 9 olarak hesaplandı. Başka bir deyişle, Eskişehirliler'in bir kez daha "doğru bilgi" talebi yüksek bir "sesle" dile getirilmiş oldu.
DAHA FAZLA ŞEHİR HABERİ
Yine 420 kişinin not verdiği "Şehrin sorunlarına daha çok eğilebilirler" ifadesi, yanıt verenlerin yarıdan fazlasının (yüzde 54,3) katıldığı bir ifade olarak dikkati çekti. Verilen notların ortalamasının 8,2 ve ortanca değerin de 10 olarak çıkması, bu görüşe katılımın ne derece yüksek olduğunu ortaya koydu. Başka bir deyişle Eskişehirliler, yerel gazetelerin şehrin sorunlarına yeterince eğilmediğini ve daha fazla eğilmesi gerektiğini söylemekteydi.
KÜLTÜR-SANAT HABERLERİ
Eskişehirliler daha başka hangi konularda haber istiyorlardı? "Daha fazla kültür sanat haberi yayınlayabilirler" ifadesine not veren 416 kişinin üçte bire yakını (yüzde 32,7) tam puan (10) verdi. Ancak 10'da biri (yüzde 10,1) ise "hiç katılmadığını" söyledi. Ortalama değer 6,5; ortanca değer ise 7 olarak hesaplandı. Başka bir anlatımla, Eskişehirlilerin yerel gazetelerden bir başka talebi, kültür sanat haberlerine ağırlık verilmesiydi.
ULUSAL HABER
Eskişehirlilerin yerel gazetelerde daha fazla görmek istediği haber türlerinden birisi de "ulusal haberler" çıktı. "Yerel gazeteler yalnızca yerel haber yayınlamalıdır" görüşünün aksine, "daha fazla ulusal haber yayınlayabilirler" diyenlerin oranı, bu soruya yanıt veren 416 kişinin dörtte birden fazlasını (yüzde 28,8) buldu. Yüzde 13'lük bir kesim ise bu görüşe "hiç katılmadığını" ifade etti. Ortalama değer yüksek (6,05) bulurken, ortanca değer de 7 olarak hesaplandı. Bu da ciddi bir biçimde Eskişehirliler'in yerel gazetelerden ulusal haber talebi içinde olduklarını ortaya koydu.
DAHA GÜZEL SAYFA DÜZENİ
Eskişehirliler'in bir başka beklentisinin de gazetelerin sayfa düzenlemesi konusunda olduğu anlaşıldı. Ankete katılan 411 kişinin yarıya yakını (yüzde 48,4) "daha güzel sayfa düzeni yapabilirler" ifadesine "tamamen katıldığını" belirtti. Verilen notların ortalaması 7,45 olurken, ortanca değerin daha yüksek çıkması (9) bu konudaki talebin önemini ortaya çıkardı. Eskişehirliler büyük bir çoğunlukla daha güzel sayfa düzenine sahip gazeteleri okumak istemekteydi.
DAHA GÜZEL FOTOĞRAF
Eskişehirlilerin bir başka beklentisi ise yayınlanan fotoğraflar konusunda dikkati çekti. 416 kişinin not verdiği, "Daha güzel fotoğraflar yayınlayabilirler" ifadesi, önemli bir çoğunluktan (yüzde 49) tam puan aldı. Verilen notların ortalaması 7,57 olurken, ortanca değer yine oldukça yüksek (9) çıktı.
DAHA FAZLA SAYFA
Haber içerikleri ve sayfaların görselliği anlamında beklentisi olan Eskişehirliler'in acaba yerel gazetelerin sayfalarının artması yönünde de bir talebi var mıydı? Ankette sorulan "daha fazla sayfa çıkabilirler" ifadesine toplam 417 kişi yanıt verdi. Bu yanıtların yarıya yakını (yüzde 41,2) bu ifadeye "tamamen katıldığını" söyledi. Yüzde 12,9'luk bir grup ise hiç gerek olmadığını sıfır notu vererek ifade etti. Ortalama değer (6,71) de, ortanca değer (8) de yüksekti. Eskişehirliler böylece, yerel gazetelerin sayfa sayısının artması yönünde isteklerini dile getirmiş oldu.
POLİS-ADLİYE HABERLERİ
Yerel gazetelerin tiraj almasını sağlayan haber türlerinden birisi olarak gazeteler arasında "polis-adliye haberlerinin etkisinden" söz edilmekteydi. Ankete katılanlara yerel gazeteden beklentiler anlamında "Daha fazla polis adliye haberi yayınlayabilirler" ifadesine verilen notlar bu konudaki isteklerin o kadar da güçlü olmadığını ortaya koydu. Bu ifadeye not veren 412 kişinin dörtte bire yakını (yüzde 22,6) "tamamen katıldığını" belirtirken, yaklaşık yedide bire yakını (yüzde 15,3) "hiç katılmadığını" söyledi. Ortalama değer 5,53; ortanca değer ise 5 oldu. Genel olarak güçlü bir "polis-adliye haberi" isteğinin olmadığı, ancak dörtte bir ya da beşte birlik bir kesimin bu konuda beklentisi olduğu anlaşıldı.
SİYASİ HABERLER
Siyasi haberler konusunda da Eskişehirliler'in daha fazla bir talebi olmadığı belirlendi. "Daha fazla siyasi haber yayınlayabilirler" şeklindeki ifadeye not veren 417 kişinin yaklaşık beşte biri (yüzde 19,2) bu görüşe tamamen katıldığını belirtirken, yüzde 16,3'ü "hiç katılmadığını" söyledi. Ortalama değer 5,37; ortanca değer ise 5 oldu.
İLAN VE REKLAMLAR
Gazetelerin tiraj artışını sağlayan önemli faktörlerden bir diğeri olarak ise ilan ve reklam sayfaları gösterilmekteydi. Ankete katılanlardan, yerel gazeteler "daha fazla ilan ve reklam yayınlayabilirler" ifadesine not vermeleri istendi. Bu soruya yanıt veren 417 kişinin dörtte birden fazlası (yüzde 26,4) bu ifadeye tamamen katıldığını, yüzde 18,2'si de "hiç katılmadığını" belirtti. Ancak ortalama değer 5,5 ve ortanca değer de 5 olarak hesaplandı. Böylece genel olarak bu konuda görüş birliğinin var olmadığı, ancak daha fazla ilan ve reklam yayınlanması konusundaki güçlü talebin, "hiç katılmayanlara oranla" daha ağırlıklı olduğu anlaşıldı.
AMA DAHA FAZLA AT YARIŞI DEĞİL!
Ankete katılanların daha fazlasını istemedikleri yayın içerikleri de oldu. Bunların başında da at yarışı sayfa ya da bölümleri geldi. 408 kişinin not verdiği "daha fazla at yarışı yayınlanması" ifadesine, üçte ikiye yakını (yüzde 69,1) sıfır notu vererek, "hiç katılmadığını" belirtti. Yüzde 4,4'lük bir kesim ise tam puan vererek "evet" derken, ortalama değer, 1,4 olarak "hayır" diyenlerden yana ağır çıktı. Güçlü bir biçimde Eskişehirliler yerel gazetelerde daha fazla at yarışı sayfası ya da bölümü görmek istemediklerini dile getirmiş oldu. Küçük bir grup ise bu konuda istekli görüldü.
DAHA FAZLA MAGAZİN YA DA BULMACA DA DEĞİL
Daha fazlasının istenmediği haber türü ise magazin haberleriydi. Yerel gazeteler "daha fazla magazin haber yayınlayabilirler" ifadesine not veren 410 kişinin üçte birden fazlası (yüzde 37,1) bu konuda hiçbir taleplerinin olmadığını sıfır notunu vererek açıkladı. "Daha fazla magazin haberi yayınlayabilirler" görüşüne tamamen katılanların oranı ise yüzde 9,8 olarak gerçekleşti. Ortalama not 3,33 ve ortanca değer 2 olarak hesaplandı.
"Daha fazla bulmaca yayınlayabilirler" ifadesine "hiç katılmayanların" oranı, "tamamen katılanların" oranından yüksek çıktı. Bu ifadeye not veren 411 kişinin yaklaşık dörtte birden fazlası (yüzde 28,5) sıfır puan, beşte birden fazlası da (yüzde 21,9) tam puan (10) verdi. Ortalama değer 4,44; ortanca değer ise 5 olarak hesaplandı. Başka bir deyişle Eskişehirliler'in daha fazla bulmaca konusundaki talepleri, "daha fazla bulmaca yayınlanmasın" diyenlerden biraz daha az çıktı.
KÖŞE YAZILARININ DURUMU
Köşe yazıları konusunda daha önceki bulgular, köşe yazarlarının takibi konusunda Eskişehirliler'in pek de ilgili olmadığını göstermekteydi. Eskişehirliler'in yerel gazetelerden beklentileri anlamında da "Daha fazla köşe yazısı ve yorumu yayınlayabilirler" ifadesi o kadar ilgi görmedi. 414 kişinin not verdiği bu ifadeye tamamen katılanlar (10 puan verenler yüzde 20,3) ile hiç katılmayanlar (sıfır puan verenler yüzde 20,8) neredeyse birbirine eşit çıktı. Verilen notların ortalaması ise 5 şeklinde gerçekleşti.
EKONOMİ HABERLERİ
Ekonomi haberleri konusunda ise görüş ayrılıkları dikkati çekti. "Daha fazla ekonomi haberi yayınlayabilirler" ifadesine not veren 416 kişinin yaklaşık beşte biri (yüzde 21,6) bu görüşe tamamen katıldığını, yine yaklaşık beşte biri (yüzde 19) de hiç katılmadığını söyledi. Ortalama değer 5,34; ortanca değer 5 oldu. Başka bir deyişle, Eskişehirliler yerel gazetelerden o kadar da çok ekonomi haberi talebinde değillerdi. Ancak beşte birlik bir kesimin ciddi bir biçimde böyle bir talebinin bulunması dikkat çekiciydi.
SPOR HABERLERİ
Spor haberlerinin yerel basına tiraj aldırıp aldırmadığı gazeteciler arasında tartışma yaratmıştı. Spor haberlerinin okunma derecesi de okurlar arasındaki ayrımı ortaya koymaktaydı. Yerel basından beklentiler anlamında sorulan "Daha fazla spor haberi yayınlayabilirler" şeklindeki ifade de okurlardan yüksek bir ilgi görmedi. 413 kişinin not verdiği bu ifadeye katılımcıların yüzde üçten birden fazlası (yüzde 37,3) "hiç katılmıyorum" diyerek sıfır notunu verdi. Tamamen katıldığını belirtenlerin oranı ise yüzde 17,9 olarak hesaplandı. Ortalama değer "kırık not" çizgisinin altında kalırken (3,94), ortanca değer de 3 oldu. Başka bir deyişle, Eskişehirliler daha fazla spor haberi isteme konusunda o kadar da istekli değillerdi.
PEKİ, FİYAT UCUZLAMALI MI?
Eskişehirliler'e son olarak ise yerel gazetelerin fiyatlarının ucuzlayıp, ucuzlamaması konusundaki düşüncelerini sorduk. "Daha ucuza gazete satabilirler" ifadesine yanıt veren 414 kişinin yaklaşık üçte biri (32,6) bu görüşe "tamamen katıldığını", yine yaklaşık üçte biri de (yüzde 30) "hiç katılmadığını" söyledi. Ortalama değer 5,26 ve ortanca değer de 5 olarak hesaplandı. Başka bir deyişle Eskişehirliler bu konuda genel olarak ikiye bölünmüş durumdaydı.
SONUÇ
Sonuç olarak Eskişehirlilerin yerel gazetelerden daha fazla yerel haber, daha doğru bilgi, şehrin sorunlarına daha çok ilgi, kültür-sanat haberi ve ulusal haber ile sayfaların görselliği ve sayfa sayısının artırılması konularında isteklerinin olduğu, bu isteklerinin düzeyi ile birlikte ortaya çıkmış oldu. Gazetecilerin yerel gazetelerden beklentiler ya da tiraj artışının nedenleri konusundaki öngörülerini üç ayrı bölümde yayınlamıştık. Ankette sorulan yerel gazetelerden beklentilere ilişkin açık uçlu sorunun yanıtlarını da daha önce yayınlamıştık. Bu yazıda da ortaya çıkan bulgular, genel olarak birbiri ile paralellik gösteren sonuçlara işaret etti. Açıkçası bir kez daha ifade etmek gerekirse halk, yerel gazetelerden daha kaliteli ve daha düzgün yayıncılık bekliyor. Umarım, bu yazılarda ortaya konulan sonuçlar Türk demokrasisinin gelişimi adına önemli gördüğüm yerel basının güçlenmesine katkıda bulunur. Bu çorbada benim ve bu çalışmayı birlikte gerçekleştirdiğim öğrencilerimin de tuzu olduysa ne mutlu bize…
----------------------------------
Bu araştırmanın tam metni şu hakemli dergide yayımlanmıştır:
Yüksel, E., “Eskişehir Ölçeğinde Yerel Gazete Okuma Alışkanlığı ve Okur Beklentileri Üzerine Bir Alan Araştırması”, Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi Selçuk İletişim 4 (3), 29-50, (2006).
Yüksel, E., “Eskişehir Ölçeğinde Yerel Gazete Okuma Alışkanlığı ve Okur Beklentileri Üzerine Bir Alan Araştırması”, Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi Selçuk İletişim 4 (3), 29-50, (2006).
------------------------------
OKUR, YEREL GAZETEDEN
16.08.2005
http://www.dorduncukuvvetmedya.com/article.php?sid=4958
|